Food Innovation Academy geeft jongeren perspectief op een baan en zorgt voor nieuwe bedrijvigheid

Er moest een mbo-opleiding voor de levensmiddelenindustrie komen; er kwam een complete campus. In de Food Innovation Academy in Vlaardingen - gestart in 2019 - zijn inmiddels opleidingen voor mbo en hbo gevestigd, alsmede enkele bedrijven en zelfs het IJscentrum. Een aanwinst voor de sector, voor de gemeente Vlaardingen en zelfs voor de Voedselbank. “De Food Innovation Academy is een heel open leeromgeving.”

Veel branches kampen met een tekort aan gekwalificeerd personeel. Zo ook de regionale levensmiddelensector. Jaarlijks zijn er zo’n honderd vacatures op mbo-niveau en enkele tientallen op hbo-niveau, zo bleek tijdens een inventarisatie in 2014 door de Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie (FNLI). En die tekorten zijn sindsdien niet kleiner geworden.

Om die schaarste aan personeel op te lossen, heb je een aantal zaken nodig. Jongeren, om te beginnen. Een goede opleiding. Bedrijven die de studenten een kans willen geven en zelf ook willen innoveren. Een geschikte locatie. Een overheid die de nek wil uitsteken. Geld natuurlijk. Dat allemaal kwam een paar geleden mooi samen in Vlaardingen en leidde tot de start van de Food Innovation Academy (FIA) in 2019.

In die korte tijd heeft de FIA al veel betekend voor Vlaardingen en haar inwoners, vertelt Erik Bernard, bestuursadviseur bij de gemeente. “De FIA geeft jongeren perspectief op een baan en zorgt voor nieuwe bedrijvigheid.” Dat komt door de opleidingen die Lentiz en Albeda er bieden én door de aanwezige bedrijven, met buurman en gastheer Royal Steensma voorop. Directeur Alfred Bruin van Royal Steensma: “Wij zien onze mensen als ons grootste kapitaal; daarin willen we investeren.”

Vlaardingse jeugd helpen

In 2019 opende de Food Innovation Academy de deuren aan de Industrieweg in Vlaardingen. Daar was tot enkele jaren daarvoor een gemeentekantoor gevestigd. Het pand stond leeg en buurman Royal Steensma had er zijn oog al op laten vallen. De producent van ingrediënten voor brood en banket wilde namelijk uitbreiden. Uiteindelijk kocht Royal Steensma het pand inderdaad, maar niet alleen voor eigen gebruik.

De kiem daarvoor ligt in 2014. Op verschillende plekken in de levensmiddelenindustrie bleek langzaam maar zeker dat het tekort aan personeel - met name op mbo-niveau - groot was. “Er was in 2014 een flink opleidingsprobleem”, vertelt Nico van Hemert, een van de projectleiders van de FIA. Onderwijsgroep Lentiz had plannen voor een nieuwe opleiding. “Daarvoor zochten we een geschikte plek. Daarover waren we in gesprek met de gemeente Vlaardingen”, vertelt Cor Bakker, directeur Lentiz - FIA.

De gemeente zag zo’n opleiding wel zitten. In Vlaardingen wonen namelijk veel jongeren die opgroeien in armoede. In sommige wijken zo’n drie keer zo veel als het landelijk gemiddelde. Beleidsmedewerker Bernard: " Als ze een baan hebben, dan voorkomt dat dat ze kiezen voor het snelle geld.”

Opleiders en bedrijven

Een campus zou de gemeente dus helpen. Maar waar? Er werd rondgevraagd bij bedrijven in de levensmiddelenindustrie: wie heeft er bedrijfsruimte voor een opleiding. Royal Steensma stak zijn hand omhoog. Bruin: ”We hebben toen ons eigen bedrijf aangeboden als gastheer. Wij vinden dat we een maatschappelijke rol en verantwoordelijkheid hebben.”

Het leegstaande gemeentekantoor was de uitgelezen plek. Royal Steensma kocht het pand, dat vervolgens op de schop ging. In 2019 was de opening. Bruin: “De Food Innovation Academy heeft drie doelen: goed gekwalificeerd personeel opleiden in de praktijk, gezamenlijke innovatie door het bedrijfsleven en het onderwijs en werken aan het imago van de foodsector.”

Daarvoor zijn onder meer opleiders Lentiz, Inholland en Albeda in de FIA gevestigd. Lentiz biedt mbo-opleidingen aan, namelijk Voeding & Productie, Voeding & Technologie en Voeding & Kwaliteit. Van Inholland wordt de hbo-opleiding Food Commerce & Technology er deels verzorgd. En inmiddels is ook de bakkersopleiding van het Albeda College er gevestigd: deze mbo-opleiding vormt het hart van de nieuwe Bakery Innovation Academy (BIA), die onderdeel is van de FIA.

Naast deze opleiders zijn er bedrijven en instellingen gevestigd in de FIA. Zo werd medio 2019 het IJscentrum overgenomen; dit kennis- en opleidingsinstituut voor de ambachtelijke ijsbereider is inmiddels gevestigd in de FIA. En binnenkort volgt ook Essensor, een bedrijf dat smaakonderzoek uitvoert. Cor Bakker, directeur van Lentiz - FIA: “Dat bedrijf zoekt zo’n 3.000 inwoners van Vlaardingen en omstreken voor sensorisch onderzoek.”

Kruisbestuivingen

Al die gebruikers en huurders zorgen voor synergie-mogelijkheden, vertelt Bruin. De procesoperators die worden opgeleid door Lentiz kunnen profiteren van de vakkennis van opleider Albeda, en omgekeerd: de bakkers van Albeda leren iets over procestechniek. “Dat leidt tot mooie kruisbestuivingen.” En vanuit bijvoorbeeld de universiteiten is er ook interesse. Denk aan Delft, Leiden, Erasmus en Wageningen. Erik Bernard van de gemeente Vlaardingen: “Want als ze op een universiteit iets uitvinden, dan zijn mbo’ers belangrijk om dat uit te voeren.”

Kruisbestuivingen zijn er ook met de omgeving - nog naast de Vlaardingers die worden gezocht voor smaakonderzoek. Zo onderzoeken Lentiz-studenten hoe het bedrijventerrein opgeknapt kan worden. Voeding die over is, wordt gedoneerd aan de nabijgelegen Voedselbank. Leerlingen van basisscholen kunnen bij de FIA workshops volgen over gezonde voeding. En de eerste gesprekken met de nieuwe zorgcampus (Zorg Innovation Academy) zijn al gaande.

Bernard: “De Food Innovation Academy is een heel open leeromgeving. Er is al veel neergezet en er komt steeds meer. Vlaardingen begint de FIA inmiddels te leren kennen. Maar de Food Innovation Academy is ook regionaal. We hopen dat ook jongeren uit Schiedam, Maassluis en misschien zelfs Rotterdam naar de FIA komen.”

Gezamenlijk clubhuis

De Food Innovation Academy is ook van invloed op de direct betrokken partijen. Om te beginnen de gemeente Vlaardingen. Bernard: “De FIA raakt veel van onze afdelingen. Zo ligt de Academy op een bedrijventerrein. Het is dus belangrijk dat de omgeving er goed uitziet en veilig is. Of neem bereikbaarheid; ook die is belangrijk.”

Bruin van Royal Steensma: “Het heeft intern een grote impact gehad. We hebben als commercieel bedrijf de deuren opengezet voor onderwijs. Het gaat door tot diep op de werkvloer. Daar komen beide werelden bij elkaar. Dat vraagt om aanpassingsvermogen én om interesse in elkaars werelden. Daar maken we ook afspraken over, bijvoorbeeld over gastlessen en over het gebruik van apparatuur. Maar we zien de FIA dan ook als een investering voor de lange termijn.”

De FIA is het clubhuis voor de bedrijven uit de levensmiddelentechnologie, voor het onderwijs en voor iedereen die bezig is met vragen rondom voeding, gezondheid en technologie, vertelt van Hemert. “Hoe doen we dat? Door bedrijven permanent te betrekken bij het vormgeven van de opleidingen. Door met hen aan de slag te gaan rondom food-innovatie, vaak ook naar aanleiding van hun vraag. Bij alle trajecten zijn bedrijven betrokken. Daarbij is er de FIA-bedrijvenvereniging gestart. Ook achter het IJscentrum zit een stevig consortium van rond de 25 bedrijven. Zelfs in corona-tijd waren er de nodige activiteiten zoals het VIA-FIA-Kenniscafé.” 

“We hebben enorm veel geluk gehad. Met Royal Steensma. Maar ook met de tientallen andere bedrijven en de opleiders”, vertelt Bernard van de gemeente Vlaardingen. En, zo vertellen alle betrokkenen: ook de financiële steun van Vlaardingen, de Metropoolregio Rotterdam Den Haag en het fonds Schiedam-Vlaardingen hebben bijgedragen aan de snelle en geslaagde introductie van de FIA. Zo konden dankzij het fonds Schiedam-Vlaardingen oriëntatietrajecten gestart worden. Bakker: “Daarmee kan voorkomen worden dat jongeren afhaken op de arbeidsmarkt. Want dat is onacceptabel.”

Puzzelstukjes

“De Food Innovation Academy onderstreept dat het onder de streep altijd om mensen gaat”, vertelt Van Hemert. “Voor zo’n project heb je iemand nodig uit het onderwijs, uit de overheid en uit het ondernemerschap en dan nog een paar mensen die eraan trekken. Want je kunt governance-documenten schrijven tot je een ons weegt... maar zonder die mensen gebeurt het niet.”

“Het onderling vertrouwen is groot”, vertelt Bakker. “De partijen hebben enorm veel respect voor wat ze erin stoppen. En dat is echt een van de kernpunten van de FIA. Maar we zijn nog lang niet klaar. Bijna alle ruimtes zijn nu ingericht; nu gaan we werken aan de naamsbekendheid.”

Bernard: “De sleutel van het succes? De eenduidigheid van het verhaal en de open omgeving. Gasten zijn welkom, er wordt tijd voor ze genomen, ze worden op hun gemak gesteld. Je voelt de energie. Dan merk je dat alle puzzelstukjes passen.” Bruin van Royal Steensma: “Ik loop met trots door het pand. Het heeft bloed, zweet en tranen gekost. We hebben het bereikt met een goed team van bestuurders uit de triple helix. Want dit kun je niet alleen.”